پیشنهاد ریش سفید

بنام خدا

در دو - سه روز اخیر باوجود اینکه تزریق چند میلیونی روزانه توسط صرافی های بانک ها ادامه دارد - لیکن در عین حال شاهد فاصله گرفتن نرخ های آزاد و عرضه توسط صرافی های بانکها هستیم .

به همین جهت به نظر می رسد که احتمالا ممکن است در سیستم توزیع اشکالاتی باشد - البته فعلا در این مقال و مجال قصد بررسی واقعی بودن و نبودن نرخ ارز را نداریم و قصد داوری در مورد عوامل توزیع را هم نداریم - و فقط به عنوان یکی از ریش سفیدان این صنف که بیشتر عمرش را در این حرفه سپری کرده - می خواهم اجازه بگیرم و پیشنهاد های اصلاحی خود را در مورد توزیع ارز ارائه نمایم - انشاالله که خداوند همه ما را از عمل کننده گان به فرامین الهی از جمله امر به معروف و نهی از منکر قرار دهد .

در حال حاضر مشاهده می شود که صرافی های بانکها در طول روز چند بار نرخ فروش ارز را تغییر می دهند - از طرف دیگر برخی از دلالان با گرفتن وکالت از برخی از همکاران و با به کار انداختن سرمایه ای محدود چند بار در روز از صرافی بانکها خرید کرده و به سرعت در بازار فروخته و با پولش مجددا اقدام به خرید می نمایند - یعنی مثلا با پول صد هزار دلار چند با - گاهی تا چهار - پنج بار اقدام به خرید می کنند و با این کار در عمل حجم نقدینگی و در واقع تقاضا را به طور مصنوعی در بازار تا چهار برابر بالا می برند -

راهکاری که حقیر زمانی که افتخار داشتم عضو و رئیس شورایعالی کانون صرافان بودم در سال 1390 مشابه آنرا مطرح نمودم و به تائید اعضای محترم شورای عالی در آن زمان هم رسید - فکر می کنم راهکار خوبی برای این زمان هم باشد .

1- هر روز صبح (مثلا 8 صبح )بانک مرکزی قیمت دلار را بر اساس  قیمت در زمان بسته شدن بازار یا میانگین معاملات روز قبل - تعیین می کند .

2-صرافی های بانکها و یا صرافی هائی که توانائی خرید عمده دارند - به مقدار نیازی که دارند (اسکناس و یا حواله ) و بر اساس قیمت تعیین شده - وجه ریال آنرا قبل از باز شدن بازار (مثلا قبل از 10 صبح ) به طور کامل به حساب بانک مرکزی واریز نمایند .

3- صرافان موظف باشند کلیه خرید و فروش های خود را ثبت نموده و با اخذ مدارک و دادن فاکتور به مشتری انجام دهند .

4- حداقل و حداکثر مقدار ارز مورد تقاضا برای متقاضیان توسط بانک مرکزی تعیین شود .

5- موظف بودن فروشندگان ارز به رعایت مقررات بانک مرکزی و شناسائی خریداران و احیانا معرفی معاملات آنها  به ادارات مربوطه مانند فرودگاه ها - گمرکات و غیره

البته شاید این پیشنهاد خالی از اشکال یا اشکالات هم نباشد ولی به هر حال با اجرای آن اولا دیگر در یک روز چند بار نرخ ارز عوض نمی شود که باعث ایجاد رانت اطلاع برای برخی و رانت ارتباط برای برخی دیگر شود .

و در ثانی دیگر با یک پول محدود کسی نمی تواند بارها خرید فروش انجام دهد و باعث افزایش نقدینگی مصنوعی و تقاضای کاذب در بازار شود .

مواهب دیگری هم حاصل خواهد شد اگر با شیبی آرام و کنترل شده قیمت ها را به سوی واقعی شدن هدایت کنیم .

یک نکته دیگر هم در آخر این مقال عرض کنم و آن اینکه اگر بشود نرخ عوارض خروج از کشور را تعدیل کرد- می توان سالانه از خروج سه چهارم از بیش از بیست میلیارد دلاری که توسط مسافران از کشور خارج می شود جلو گیری کرد و گردشگران را به تفرج در سرزمین پهناور و زیبایمان تشویق نمود .

آیا رانتخواران مقصرند یا آنان که رانت را ایجاد می کنند؟

بنام خدا

مدتی بود که نرخ دلار در بازار و نرخ عرضه آن توسط صرافی های بانکها تقریبا با هم هماهنگ بود و با ده - پانزده تومان اختلاف معاملات در هر یک انجام می شد - طبعا به این اختلاف اندک هم اسم رانت را نمی دادیم و آنرا کارمزد و حق العمل تلقی می کردیم - ولی دیروز در حالی که دلار بالاتر از 4010 تومان مورد معامله بود به ناگهان و در ظرف کمتر از نیم ساعت صرافی های بانکها نرخ هائی با بیش از 50-60 تومان ارزانتر از بازار را اعلام کردند - که اگر چه شوک اولیه آ« باعث عقب نشینی مقطعی بازار شد - ولی به محض توقف تزریق - قیمت ها به مسیر طبیعی خود بازگشت و آخر وقت به 4015 هم رسید .

ممکن است گفته شود هدف از تزریق دلار تعدیل قیمت و متوقف کردن سیر صعودی آن بوده - فعلا با این موضوع که آیا خود پائین نگه داشتن نرخ چقدر از نظر اقتصادی صحیح است  یا نیست کاری نداریم - ولی مسلما این نوع شوک درمانی برای بازار ارز هیچ سودی جز برای رانتخواران ندارد - اگر آقایان به جای پائین آوردن 50 تومانی تزریق خود را با پنج تومان زیر قیمت بازار ادامه می دادند - حتما اثرگذار تر بود - ضمن اینکه رانتی هم ایجاد نمی شد - و قیمت هم بعد از پایان کار صرافی ها پایدار تر می ماند .

البته این که ما عرض می کنیم از دید یک آدم معمولی است که به مسائل پشت پرده اشراف ندارد - و حتما بزرگان صلاح کار را بهتر از ما می دانند .

 

صلاح کار کجا و من خراب کجا

ببین تفاوت ره کز کجاست تا به کجا

دلم ز صومعه بگرفت و خرقه سالوس

کجاست دیر مغان و شراب ناب کجا

چه نسبت است به رندی صلاح و تقوا را

سماع وعظ کجا نغمه رباب کجا

ز روی دوست دل دشمنان چه دریابد

چراغ مرده کجا شمع آفتاب کجا

چو کحل بینش ما خاک آستان شماست

کجا رویم بفرما از این جناب کجا

مبین به سیب زنخدان که چاه در راه است

کجا همی‌روی ای دل بدین شتاب کجا

بشد که یاد خوشش باد روزگار وصال

خود آن کرشمه کجا رفت و آن عتاب کجا

قرار و خواب ز حافظ طمع مدار ای دوست

قرار چیست صبوری کدام و خواب کجا

آیا سود بانکی با نرخ ارز مرتبط است ؟

بنام خدا
اخیرا بانک مرکزی طی دستور العملی نرخ بهره را برای سپرده گذاران در بانک ها پائیین آورد و آنرا متناسب با نرخ تورم اعلام کرد .

برخی تصور می کنند کاهش نرخ سود پول ها را از بانک ها فراری می دهد ولی از خود نمی پرسند خوب این پول که از این حساب خارج می شود کجا می رود ؟ آیا واقعا با پائین آمدن نرخ بهره - صاحب سرمایه - پول خود را زیر بالش یا داخل کمد می گذارد ؟ - اگر نه پس هر کاری بکند و با پولش هر چه بخرد باز هم جای پولش در حساب های بانکی خواهد بود - فقط ممکن است جای  نام تقی با نام جعفر یا نام فریدون با نام کامبیز عوض شود .
 کاهش تورم و به دنبال آن کاهش بهره و اثرات احتمالی آن بر نرخ ارز و طلا موضوع بحث در بازار و برخی محافل  است -ولی به نظر حقیر نرخ واقعی ارز و طلا را هیچ شخصی یا عاملی نمیتواند تعیین کند و اگر از نوسانات زود گذر صرف نظر کنیم - نرخ ارز تابع وضعیت اقتصادی کشور - درامد سرانه- نرخ واقعی تورم- نرخ بهره- نرخ بیکاری- و حجم سرمایه گذاری است.
همیشه عرض کرده ام اگر نرخ ارز واقعی باشد هیاهوها و حتی تحریم ها و تهدید ها در نرخ آن اثر عمیق و جدی ندارد- مگر ایجاد نوسانات زودگذر.
این اقدام  اخیر که نرخ دادن بهره را پایین آورده اند- اگر جدی و مستمر و هماهنگ با نرخ تورم باشد اقدامی مبارک است به شرط اینکه در موقع دادن اعتبار نرخ بهره را واقعی محاسبه کنند و مطابق با تقاضای بازار عملی شود.
اینکه گفته می شود پولهایی که در بانک ها سپرده گذاری شده بوده - با کم شدن بهره ممکن است وارد بازارهای دیگر شود- حرف نا صحیحی نسیت ولی راجع به بازار ارز یا طلا - فکر نمی کنم خیلی جذابیت داشته باشد - مردم ارز و طلا را بخرند که چه بشود ؟- با خودش که نمیتواند سودی ایجاد کند مثلا مسکن یا اتومبیل کارخانه یا مستقلات و محل کسب را میشود اجاره داد و یا از آن سود حاصل کرد ولی نگهداری ارز و طلا علاوه بر اینکه سودی حاصل نمی کند خطراتی هم از قبیل گم شدن – آتش گرفتن- دزدیده شدن را ممکن است برای صاحبش ایجاد کند.
فقط می ماند احتمال افزایش قیمت که آنهم اگر کنترل شده و متعادل باشد و افزایش تدریجی و متناسب با تفاضل نرخ تورم و بهره داخلی و خارجی باشد - هیچ جاذبه ای برای دارندگان سرمایه نخواهد داشت.

و تنها کسانی سرمایه های خود را در مسیر ارز و طلا به کار می اندازند که یا شغلشان به نوعی در ارتباط با طلا و ارز باشد یا بورس باز حرفه ای باشند و یا امیدوار به یحران های شدید در کشور باشند -

ولی به نظر حقیر اقتصاد کشور با وجود برخی نارسائی ها ئی که در بخش هائی از آن وجود دارد - هنوز با بحرانی شدن فاصله ای جدی دارد و جای نگرانی چندانی نیست - فقط تاکید بر این است که اجازه داده شود که با واقعی شدن قیمت ها و تک نرخی شدن ارز ظرفیت پول کشور برای تحمل برخی فشار های احتمالی زیادتر شود .

اگر بخواهم در این رابطه مثالی تقدیم کنم - فرض کنیم در یک کفه ترازو ئی بزرگ یک وزنه 50 کیلوئی و در کفه دیگر هم  همان حدود با یک کیلو کمتر یا زیادتر - خوب در این صورت ترازو دار می تواند با سر انگشت تدبیر شاهین ترازو را میزان کند - ولی اگر قرار باشد اختلاف یک کفه با کفه دیگر چندین کیلو باشد آنگاه دیگر ترازودار نمی تواند با یک انگشت شاهین ترازو را بالانس کند و گاهی مجبور می شود - خودش هم برود روی کفه ترازو بنشیند بلکه ترازو میزان شود -که گاهی وزن خود ترازو دار هم جواب نمی دهد و آنگاه است که فنر وزنه ها در می رود و همه چیز به هم می خورد و نرخ ها تا چندین برابر تغییر می کند - همانطور که دیده شده در برخی کشور ها - و به طور خفیف تر آنرا در زمان هائی در کشور خودمان هم دیده ایم - و آخرین مورد آن بین مهر ماه 89 تا اسفند 91 بود -
به نظرم بانکها هم می تواند با جلب اعتماد مردم برای کسانی که علاقمند هستند به جای ریال ارز نگهداری کنند- حساب های ارزی با بهره منطقی باز کنند و البته تضمین کنند که دارنده ارز هر زمان  و هرمقدار از پول خود را خواست فورا در اختیارش قرار خواهد گرفت نرخ بهره ارز هم باید معادل نفاضل نرخ بهره ریال و افزایش تقریبی سالانه قیمت ارز باشد.

البته باز ناگفته نماند - که کار بورس بازان در همه دنیا و در همه بازار ها بورس بازی است و معمولا مترصد می شوند که از هر بهانه ای برای ایجاد فضا برای بردن سود های عجیب و غریب استفاده کنند - مثلا اگر جنگی شروع شود بورس باز یکجور سود می برد و اگر جنگی پایان گیرد باز به نوعی دیگر برای خودشان فضای منافع طلبی ایجاد می کنند -- در مورد جزئی تر حتی با یک سخنرانی تند یک رئیس حکومت - بورس بازان حداکثر سود را از جوی که به وجود می آید برای خود منظور می کنند -بار ها دیده شده با یک سخنرانی یا یک مصاحبه نرخ برابری یورو و دلار ( با اینکه هر دو پول های قوی هستند ) به شدت تغییر کرده - و البته اینجاست که وظیفه ذاتی بانکهای مرکزی در همه دنیاست که با  این نوع سودجوئی ها مقابله کنند - و با تزریق به موقع مثبت و منفی یعنی فروش به موقع و به اندازه در زمانی که نرخ ها بدون دلیل منطقی و فقط به خاطر جوسازی ها و هیاهو ها بالا رفته و تزریق منفی یعنی وارد شدن به عنوان خریدار در بازار در زمانی که باز بدون دلیل قیمت ها با دخالت عناصر سودجو به طور مقطعی رو به کاهش می گذارد .
یکی دیگر از راه هایی که موجب پرهیز مردم از نگهداری فیزیکی ارز می شود اینست که دولت موانع و مشکلات را از سر راه کار و کسب بردارد و موجب رونق کسب و کار مردم شود گرفتن مجوزها برای ایجاد بنگاه های تولیدی و خدماتی باید آسان باشد تا رانت خواری و رباخواری و رشوه خواری صرف نکنند.

و البته همواره نقش مطبوعات و رسانه ها در روشن نمودن اذهان مردم بسیار مهم است - و اگر دولت ها قیمت ارز را هماهنگ با تفاضل نرخ تورم کشورمان و کشور های صاحب پول های قدرتمند تنظیم کنند - و با همکاری رسانه ها و جلب اعتماد مردم  به پول ملی هیچ قدرتی قادر نخواهد بود با بالا و پائین بردن مصنوعی نرخ ارز اقتصاد کشور را به چالش بکشد -

هر چند جمع شدن شرایطی که عرض کردم احتیاج به جرئت  و اراده و عزمی همگانی دارد .

http://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-3293897